Hố đen, hay lỗ đen, là một vùng trong không gian có trường hấp dẫn lớn đến mức lực hấp dẫn của nó không để cho bất cứ một dạng vật chất nào,
kể cả ánh sáng
thoát ra khỏi mặt biên của nó (chân trời sự kiện), trừ khả năng thất thoát vật
chất khỏi lỗ đen nhờ hiệu ứng đường hầm lượng tử. Vật chất muốn thoát khỏi lỗ
đen phải có vận tốc thoát lớn hơn vận tốc ánh sáng trong chân không,
mà điều đó không thể xảy ra trong khuôn khổ của lý thuyết tương đối, ở đó vận tốc ánh sáng
trong chân không là vận tốc giới hạn lớn nhất có thể đạt được của mọi dạng vật chất.
Ảnh hưởng của trường hấp dẫn của hố đen có thể xác
định từ lý thuyết tương đối. Khi một vật thể tiến lại
gần tâm của hố đen không quay (hố đen Schwarzschild) thì người quan sát từ xa
sẽ thấy vật thể đó tiến đến chân trời sự kiện một cách chậm dần vì một quang tử
từ vật thể đó phải mất một thời gian lâu hơn để thoát ra khỏi ảnh hưởng của hố
đen để cho người quan sát biết số phận của vật thể đó.
Đối với bản thân vật thể, nó sẽ đi qua chân trời
sự kiện và đến điểm kỳ dị, hoặc vào tâm của hố đen trong một khoảng thời gian
hữu hạn. Khi nó đi qua chân trời sự kiện thì ánh sáng không thể thoát khỏi hố
đen được nữa nên người quan sát ở ngoài hố đen sẽ không còn có thể biết thông
tin của vật thể. Khi vật thể tiến gần hơn nữa đến điểm kỳ dị, nó sẽ bị kéo dài
ra và phần vật thể gần hố đen nhất nhất sẽ bị dịch chuyển đỏ (hiệu ứng Doppler cho ánh sáng)
cho đến khi tất cả các phần biến mất. Gần điểm kỳ dị, sự sai khác của trường
hấp dẫn giữa điểm gần và điểm xa trên vật thể rất lớn, điều này sẽ tạo nên một
lực thủy triều làm cho vật thể bị kéo và bị xé ra, điều này được gọi là quá
trình "tạo mì ống" (spaghettification).
Sự suy sập của các ngôi sao sẽ tạo
nên các hố đen có khối lượng ít nhất gấp ba lần khối lượng Mặt Trời. Các hố đen
nhỏ hơn giới hạn này chỉ có thể được hình thành nếu vật chất chịu tác động của
các áp lực khác ngoài lực hấp dẫn của chính ngôi sao. Áp lực vô cùng lớn cần
thiết để có thể gây ra điều này có thể tồn tại vào những giai đoạn rất sớm của vũ
trụ, có thể đã tạo nên các hố đen nguyên thủy có khối
lượng nhỏ hơn
nhiều lần khối lượng Mặt Trời.
nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%91_%C4%91en
Tiêu đề: Lỗ đen vũ trụ ( Black Hole) 
Fri Apr 25, 2008 8:10 pm
